H σύνδεση εντέρου-εγκεφάλου είναι κάτι που ακούγεται όλο και πιο συχνά στις μέρες μας. Έρευνες δείχνουν ότι η υγεία του γαστρεντερικού συστήματος – γνωστό και ως μικροβίωμα του εντέρου – μπορεί να επηρεάσει άμεσα τη χημεία του εγκεφάλου και τη διάθεσή μας.
Μία από τις κύριες οδούς για την επικοινωνία εντέρου-εγκεφάλου είναι το πνευμονογαστρικό νεύρο και λειτουργεί ως αυτοκινητόδρομος μέσω του οποίου ο εγκέφαλος στέλνει σήματα στο έντερο και το έντερο στέλνει σήματα στον εγκέφαλο. Μπορεί να φαίνεται παράξενο το έντερο να έχει τόση δύναμη στην ψυχική μας κατάσταση, αλλά όποιος έχει αισθανθεί πεταλούδες στο στομάχι όταν είναι ερωτευμένος ή ένα σφίξιμο πριν από μια ομιλία ή έχει νευρικό στομάχι μετά από ένα ξαφνικό σοκ, μπορεί να κατανοήσει αυτή τη σχέση.
Πώς το μικροβίωμα επηρεάζει τη ψυχική υγεία
Το μικροβίωμα του εντέρου είναι σημαντικό για διάφορους λόγους:
- Προστατεύει από μολύνσεις.
- Το 80% του ανοσοποιητικού δημιουργείται στο έντερο.
- Αφομοιώνει θρεπτικά συστατικά, κατά τ’ άλλα δύσπεπτα.
- Ρυθμίζει τη δημιουργία νέων αιμοφόρων αγγείων.
Πώς όμως επηρεάζει όλη αυτή η αλληλεπίδραση την ψυχική μας υγεία; Το έντερο παράγει νευροδιαβιβαστές. Οι νευροδιαβιβαστές είναι χημικοί αγγελιοφόροι που αποστέλλονται και λαμβάνονται από έναν τύπο εγκεφαλικών κυττάρων (νευρώνες). Βοηθούν στη ρύθμιση του σώματος ποικιλότροπα, από την κίνηση μέχρι και τα συναισθήματα.
Πολλοί άνθρωποι σκέφτονται την κατάθλιψη και το άγχος ως μια χημική ανισορροπία στον εγκέφαλο. Αλλά αυτές οι χημικές ουσίες ουσιαστικά δημιουργούνται στο έντερο και όχι στον εγκέφαλο. Στην πραγματικότητα, περισσότεροι από 30 διαφορετικοί νευροδιαβιβαστές και σχεδόν το 90% της σεροτονίνης (ορμόνη της χαράς), προέρχονται από το έντερο.
Ποιο είναι το συμπέρασμα; Η ανισορροπία των νευροδιαβιβαστών μπορεί να μην βρίσκεται στον εγκέφαλό σας αλλά στο έντερο σας.
Πώς η ψυχική υγεία επηρεάζει το μικροβίωμα
Επίσης ας παρατηρήσουμε τί συμβαίνει κάθε φορά που μας απασχολεί κάτι και αγχωνόμαστε, για να κατανοήσουμε πώς επηρεάζεται και αντίστροφα το μικροβίωμα άπό την κατάσταση της ψυχικής μας υγείας. Η καρδιά μας, η οποία είναι το όργανο που έρχεται πρώτο σε επαφή με το συναίσθημα αρχίζει να χτυπάει πιο γρήγορα και δίνει το ερέθισμα στον εγκέφαλο να ενεργοποιήσει την αντίδραση μάχης, φυγής ή παγώματος. Εκκρίνονται μία σειρά από ορμόνες όπως κορτιζόλη, αδρεναλίνη, ντοπαμίνη από τα επινεφρίδια, οι οποίες στέλνονται στο συκώτι το οποίο παράγει σάκχαρα, δηλαδή ενέργεια. Αυτή η ενέργεια πηγαίνει στους μύες για να μπορέσει ο άνθρωπος να διαχειριστεί τον υποτιθέμενο κίνδυνο. Και είναι μία πολύ λογική διαδικασία και πολύ αποτελεσματική εάν σε κυνηγάει κάποιο άγριο ζώο. Στη σημερινή εποχή όμως το άγχος δεν δημιουργείται από κάποιο άγριο ζώο αλλά από καταστάσεις που δεν γνωρίζουμε πώς να τις διαχειριστούμε. Αυτή η ενέργεια εάν δεν χρησιμοποιηθεί από τους μύες (με κάποιο περπάτημα ή με άσκηση) καταλήγει στην αμυγδαλή (κέντρο φόβου του εγκεφάλου) και τον ιππόκαμπο (κέντρο μνήμης, μάθησης, ελέγχου στρες). Οι παρατεταμένες καταστάσεις άγχους έχουν σαν συνέπεια το σώμα να σταματάει βασικές λειτουργίες όπως πέψη, δυνατότητα σκέψης και διαχείρισης καταστάσεων (λειτουργούμε με το ένστικτο) και το ανοσοποιητικό μας σταδιακά αποδυναμώνεται. Εκεί είναι που τα παθογόνα βακτήρια βρίσκουν την ευκαιρία να υπερνικήσουν τα φιλικά με αποτέλεσμα να ασθενήσει ο οργανισμός.
Καταστάσεις ψυχικής υγείας που συνδέονται με το μικροβίωμα του εντέρου
Μια ανισορροπία των βακτηρίων στο μικροβίωμα μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες όσον αφορά την υγεία του γαστρεντερικού συστήματος και την ψυχική υγεία αλλά και αντιστρόφως μία κακή ψυχική υγεία μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στο μικροβίωμα. Στην πραγματικότητα, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα άτομα με ορισμένες πεπτικές διαταραχές είναι αυτοί που είναι πιο επιρρεπείς στην κατάθλιψη και το άγχος. Τα άτομα με πεπτικές διαταραχές όπως η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα – διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για παθήσεις ψυχικής υγείας.
Εκτός από την κατάθλιψη και το άγχος όμως, υπάρχουν αρκετές ψυχικές διαταραχές που έχουν συνδεθεί με αλλαγές και ανισορροπίες στο μικροβίωμα και τις πεπτικές καταστάσεις:
- Η ασθένεια Αλτσχάϊμερ
- Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής υπερκινητικότητας
- Αυτισμός
- Διπολική διαταραχή
- Άνοια
- Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή
- Διαταραχή μετατραυματικού στρες
- Σχιζοφρένεια
Πώς να χτίσω ένα υγιές μικροβίωμα
Σίγουρα το να τρώμε τροφές οι οποίες είναι πλούσιες σε προβιοτικά – στελέχη μικροοργανισμών ( πρόβιο γιαούρτι, αρακάς, ξυνολάχανο, κεφίρ, ελιές, Μίσο) και πρεβιοτικά – ένζυμα που χρησιμεύουν ως τροφή των μικροοργανισμών (ραδίκι, πρικαλίδα, αγκινάρες, σκόρδο, κρεμμύδι, πράσο, μπανάνα, βρώμη) βοηθάνε το έντερό μας. Ο σύγχρονος όμως τρόπος ζωής και η ποιότητα των τροφών δεν αναπληρώνουν πάντα τις ανάγκες του οργανισμού και για αυτό υπάρχει η ανάγκη για τη χρήση πρε- και προβιοτικών σκευασμάτων.
Υπνοθεραπεία για ένα υγιές μικροβίωμα και καλή ψυχική υγεία
Η Υπνοθεραπεία είναι μια ψυχοθεραπευτική μέθοδος -νέα και πανάρχαια συγχρόνως – η οποία είναι άμεση και πολύ αποτελεσματική, διότι διεισδύει στα ασυνείδητα μονοπάτια του μυαλού («η αποθήκη των τραυμάτων και συναισθημάτων»). Βοηθάει στη θεραπεία σωματικών ή ψυχικών ασθενειών και στην αντιμετώπιση ανθυγιεινών πεποιθήσεων. Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του άγχους, της κατάθλιψης, των καταναγκασμών και των διατροφικών διαταραχών. Οι εθισμοί (π.χ. κάπνισμα) και ο χρόνιος πόνος μπορούν επίσης να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά.
Τι είναι η εντερική Υπνοθεραπεία;
Η εντερική υπνοθεραπεία συνιστάται πλέον από τις εθνικές και διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες για τη θεραπεία του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου. Είναι η μόνη αιτιολογική θεραπεία που στοχεύει απευθείας στον άξονα εντέρου-εγκεφάλου και διορθώνει τις ελαττωματικές συνδέσεις εκεί. Σε αντίθεση με άλλες μεθόδους, η εντερική ύπνωση λαμβάνει επίσης υπόψη τις αιτίες και όχι μόνο τα συμπτώματα του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου.
Το 70% των ανθρώπων με εντερικά προβλήματα ανταποκρίνεται θετικά στη θεραπεία με υπνοθεραπεία
Η αποτελεσματικότητα της υπνοθεραπείας επιβεβαιώνεται και από μελέτη του Ιατρικού Πανεπιστημίου της Βιέννης, η οποία δημοσιεύτηκε στο εξειδικευμένο περιοδικό «International Journal of Molecular Sciences». Σύμφωνα με τη μελέτη αυτή, έως και 1.000 άτομα ανταποκρίθηκαν στην ψυχοσωματική ολιστική θεραπεία του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου μέσω υπνοθεραπείας στην οποία το 70% είχε θετικά αποτελέσματα.
Γίνεται κατανοητό λοιπόν η αμφίδρομη σχέση μεταξύ ψυχικής και σωματικής υγείας και ειδικότερα της σημαντικής λειτουργίας του μικροβιώματος αλλά και η ανάγκη για φροντίδα τόσο του σώματος αλλά και των συναισθημάτων.
Ευάγγελος Δαφόπουλος – Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπευτής, Κλινικός Υπνοθεραπευτής